Define, toprak altına saklanmış para, külçe altın, gümüş gibi kıymetli eşyalardır. Mühürlü define ise kişinin sakladığı definenin üzerine kendi mührünü kazımasıdır. İslamiyet öncesi döneme kadar, mal sahibi kimseler hazinelerini banka gibi yatırım ve muhafaza kuruluşları bulunmadığı için sadece kendilerinin bildiği bir yere güvenlik veya yatırım amacıyla saklamaktadırlar. Hazinelerini gömen kimseler genellikle;
Korsanlar; topladıkları ganimetleri sadece kendilerinin bileceği alana gömmektedirler. Kolay bulmak için çeşitli işaret ve iz bırakmaktadırlar. Güvenliği arttırmak için çeşitli tuzaklarla korumaya çalışmaktadırlar.
Savaşçılar; savaşa giden askerler yol üstünden topladıkları ganimetleri taşıyamadıkları için, tekrar dönüp almak niyetiyle, belli işaretler koyarak ve kurdukları tuzaklarla korumaya çalışarak belli noktalara hazinelerini gömmektedirler. Gömüde kullandıkları işaretler askerlerin kültürel yapısına göre değişiklik göstermektedir.
Dönemin üst düzey yöneticileri; olası savaşa karşı tekrar iktidar kurmak veya çocuklarına gelecekte yatırım yapmak amacıyla hazinelerini gömmektedirler. Gömdükleri hazineyi tekrar almak için çeşitli işaretle yerini belirlemektedirler. Olumsuz duruma karşı soyundan birilerinin bulması için kendi mühürlerini gömünün olduğu yere kazımaktadırlar.
Şahsi gömüler; bunlar genellikle din adamları, göçe zorlanmış köylüler, köy ağaları veya halktan birileridir. Bunlarda varsa mühürlerini yoksa soyundan gelen birilerinin anlayabileceği bir işaret kullanmaktadırlar.
Din adamları acil durumlarda gömüleri genellikle, kilisede oluşturdukları gizli bölmeye veya yer altına saklamaktadırlar. Askerler tekrar almak üzere Anadolu’nun herhangi bir yerine işaret belirleyerek gömüler oluşturmuşlardır. Şahıslar değerli eşyalarını küp, kese, sandık gibi eşyaların içine koyarak evin duvarlarında açılmış gizli bölmeye, evin tabanına açılmış yerlere veya arazilerde saklamışlardır. Bu birikimler insanların sermayesi olarak bilinmektedir.
Define Saklarken Kullanılan Simgeler
Define saklarken kullanılan resim, şekil ve figür birbirini tamamlamaktadır. Kullanılan işaretler veya figürlerden bazıları ; kullanılan mühürler başta olmak üzere, akrep, balık, küp, ırbık, ayak izi, deve resmi, çıplak kadın, yılan düz veya eğri resmedilmiş, buğday başağı olarak kullanılmaktadır.
Define saklanırken kullanılan damgalar;
Devlet yöneticilerine ait damgalar genellikle devlet adamlarını, mevkilerini veya devlet sınırlarını sembolize eder.
Dini kurum ve din adalarına ait damgalar, inandıkları dini ve din adamlarını sembolize eder.
Kavimlere ait damgalar, kavmi veya aşireti sembolize eder.
Şahısa ait damgalar, şahısın mührü, özelliği ya da ayrıcalığını sembolize eder.
Süsleme olarak yapılan damgalar, gizli şifre ya da süsleme amacıyla da yapılmış olabilir.
Mühürlü Defineyi Açma Yolları
Mühürlü define açma sırasında saklı hazinenin içinde oluşan mantar, virüs ve siyanür tehlike oluşturmaktadır. Mühürlü defineler fiziki tuzaklarla, zehirli hastalıklarla korunmaya alınmıştır. Bu mührü kırmak için define işinden anlayan birilerine ihtiyaç vardır. Rastgele yapılan define aramalarında, mühür veya tılsım kırma girişimlerinde bir çok kişi hayatını kaybetmiştir. Günümüzde definecilikle ilgili eğitim verilmemektedir. Bu işten anlayan kişilerin özellikleri;
Sözü doğru ve dürüst olmalı,
Tecrübelerini paylaşmalı,
Çözemediği izleri korumalı hakkında daha detaylı araştırma yapmalı,
Yaptığı kazıları yasalara uygun olarak yürütmeli,
Tarih bilgisi oldukça geniş olmalı,
Kazı alanında kullanılan teknolojik bilgiye sahip olmalı,
Tarihi izlere önem verip korumalı,
Planlı çalışmalı,
Bulduğu her veriyi kayıt altına almalı,
Hurafelerle değil gerçek bulgularla ilerlemeli.
Günümüzde salıklı defineyi bulmak, define mührünü ve tılsımını kırmak için kullanılan araç ve gereçler; Alan tarama cihazları, nokta tespit cihazları, kazma, kürek, Balyoz, murç, keski, emniyet şapkası, kalın ip, gaz maskesi, değişik boylarda çapa, mala, fırça, el arabası, kova ve makara sistemi, elek, el feneri ve pusula.